De Heemkundevereniging Welten-Benzenrade houdt op woensdag 17 april haar jaarvergadering in het gemeenschapshuis van Welten. Aansluitend vindt om 20.15u een interessante lezing plaats door Harry van Dijck:

‘Een houwdegen in priestergewaad. Lef en lof van Mgr. dr. Henri Poels (1868-1948)’

Het verhaal van Mgr. dr. H.A. ‘Henri Poels (1868-1948) toont de tragiek van een erudiete priester-theoloog die In de rooms-katholieke kerkkudde als een stormram werd ervaren en tegelijkertijd fungeerde als het zwarte schaap.

Als zoon van een vermogende internationale schapenhandelaar uit Venray, werd Henri Poels priester in het jaar dat de kerkelijke encycliek Rerum Novarum –  Over de Nieuwe Dingen- (1891) afrekende met het oerconservatieve beleid van de katholieke kerk. Het was het zeer laat katholieke antwoord op het Communistisch Manifest. De solidaire beginselen en denkbeelden uit Rerum Novarum waren een blijvende inspiratiebron voor de verdere loopbaan van Poels waarbij hij het sterk industrialiserende  Limburg voor het christendom wilde behouden en het liberalisme en socialisme fel besteed.

Henri Poels koos aanvankelijk voor een carrière als bijbelwetenschapper. Zijn wetenschappelijk kritische houding (‘nieuwmodieuzen rommel’ volgens de toenmalige bisschop) zat een hoge positie in het bisdom Roermond in de weg. Ook als professor in  Washington werd hij door conservatieve kerkelijke hoek tegengewerkt. Hij werd weggezet als een modernist en werd ontslagen. Terug in Nederland wist de bisschop niet goed raad met hem. Op advies van mgr. Nolens werd hij in 1910 benoemd tot rector en aalmoezenier in Welten ‘om iets te doen voor de mijnwerkers’. Tot 1919 woonde hij in de pastorie van Welten. Poels drukte zijn stempel op de sociale infrastructuur en de volkshuisvesting van de Mijnstreek in Limburg. Als prominente Nederlander sprak hij zich al vanaf 1933 bijzonder openlijk en fel uit over het opkomende nationaalsocialisme en de NSB. Tijdens de Duitse inval stond hij op de Fahndungsliste van de nazi’s, waardoor hij moest vluchten en tijdens de oorlogsjaren in Zwitserland verbleef. Na zijn terugkeer in 1946 bleek zijn rol als emancipatoir leidsman in Nederland uitgespeeld. Tot zijn dood in 1948 verbleef Poels in kasteel Imstenrade, waar hij werd verzorgd door Medische Missiezusters.

De figuur Poels roept nog steeds tegenstrijdige reacties op, van bewondering tot afkeer. Hij nam geen blad voor de mond en wordt zowel gezien als een linkse rebel alsook als een oerconservatieve kwelgeest van de vooruitgang. Zelfs zijn standbeeld in het centrum van Heerlen riep controverses op. ‘Stiekem’ werd het monument in 1996 verplaatst naar het afgelegen Rector Poelsplein in Welten.

De lezing ‘Een houwdegen in priestergewaad’  is de vergeten geschiedenis van een uitgesproken man.